Hz. Mevlana
Hz.Mevlana Celaleddin-i Rumi ile ilgili
birkaç bilgiyi ve Mevlana'nın bazı
sözlerini sizlerle
paylaşmak istiyorum.
paylaşmak istiyorum.
Mevlana'nın asıl adı
Muhammed Celaleddin'dir. Daha çok “Mevlana Celaleddin-i Rumi” diye
anılır. Kendisine Mevlana ve Rumi isimleri verilmiştir. Mevlana isminin anlamı, “efendimiz”
demektir. Rumi, Anadolu demektir. Mevlana'nın, Rumi diye tanınması, geçmiş yüzyıllarda
Anadolu’ya Rum diyarı denildiği için Anadolu ülkesinin vilayeti olan Konya'da uzun müddet
yaşaması, orada vefat etmesi ve türbesinin orada bulunmasındandır.
anılır. Kendisine Mevlana ve Rumi isimleri verilmiştir. Mevlana isminin anlamı, “efendimiz”
demektir. Rumi, Anadolu demektir. Mevlana'nın, Rumi diye tanınması, geçmiş yüzyıllarda
Anadolu’ya Rum diyarı denildiği için Anadolu ülkesinin vilayeti olan Konya'da uzun müddet
yaşaması, orada vefat etmesi ve türbesinin orada bulunmasındandır.
Mevlana,
bugün Afganistan sınırları içerisinde yer alan Horasan yöresinin Belh
şehrinde 1207 tarihinde doğmuştur. Ailesiyle Anadolu’ya göç ederek Konya’ya yerleşmiş
ve burada 17 Aralık 1273’te vefat etmiştir.
şehrinde 1207 tarihinde doğmuştur. Ailesiyle Anadolu’ya göç ederek Konya’ya yerleşmiş
ve burada 17 Aralık 1273’te vefat etmiştir.
Mevlâna ölüm gününü yeniden doğuş günü olarak
kabul ediyordu. O öldüğü zaman
sevdiğine yani Allah'ına kavuşacaktı. Onun için Mevlâna ölüm gününe düğün günü veya
gelin gecesi manasına gelen "Şeb-i Arûs" diyordu ve dostlarına ölümünün ardından ah-vah
edip ağlamayın diyerek vasiyet ediyordu.
sevdiğine yani Allah'ına kavuşacaktı. Onun için Mevlâna ölüm gününe düğün günü veya
gelin gecesi manasına gelen "Şeb-i Arûs" diyordu ve dostlarına ölümünün ardından ah-vah
edip ağlamayın diyerek vasiyet ediyordu.
XIII. yüzyılda yaşamış, ama
eserleriyle çağları aşmış bir sufi olan Mevlana; yazdığı en
büyük eser olan Mesnevi sayısız dile çevrilerek dünyanın her yerinde okunmuş ve insanların
beğenisini kazanmıştır. “Gel gel yine gel, ne olursan ol yine gel. Yüz kere tövbeni bozarsan
da yine gel” dizeleriyle, insanlar arasında ayrım gözetmeden, kardeş olmaya, barışa ve
hoşgörüye çağıran din bilginidir.
büyük eser olan Mesnevi sayısız dile çevrilerek dünyanın her yerinde okunmuş ve insanların
beğenisini kazanmıştır. “Gel gel yine gel, ne olursan ol yine gel. Yüz kere tövbeni bozarsan
da yine gel” dizeleriyle, insanlar arasında ayrım gözetmeden, kardeş olmaya, barışa ve
hoşgörüye çağıran din bilginidir.
Merhameti, karşılıksız ve sınırsız
insan sevgisinin yanı sıra sonsuz hoşgörüsüyle
sadece İslam alemini değil, tüm insanlığı kendisine hayran bırakmıştır.
sadece İslam alemini değil, tüm insanlığı kendisine hayran bırakmıştır.
Mevlana kamil manada alim,
sufi ve şairlik özelliklerine sahip bir şahsiyettir.
Mevlana’daki dini-tasavvufi
düşüncenin kaynağı Kur’an ve Sünnet’tir. “Canım tenimde
oldukça Kur’an’ın kölesiyim ben. Seçilmiş Muhammed’in yolunun toprağıyım ...” beytiyle
bunu dile getirmiştir.
oldukça Kur’an’ın kölesiyim ben. Seçilmiş Muhammed’in yolunun toprağıyım ...” beytiyle
bunu dile getirmiştir.
Mevlana kısaca hayatını şöyle anlatır: “Ömrümün özeti
sadece şu üç kelimedir.”
“Hamdım, Piştim, Yandım.” Buna göre Mevlana Hazretleri
ömrünü üç döneme ayırmıştır:
a) Hamlık Safhası (1207-1231): Bu dönem, doğumdan,
babası Bahaeddin Veled’in vefatına
kadar geçen süredir.
kadar geçen süredir.
b) Pişme (Olgunlaşma) Safhası: Mevlana’nın, Seyyid
Burhaneddin’in terbiyesi altında
bulunduğu dönemdir.
bulunduğu dönemdir.
c) Yanma Safhası (1244-1273): Seyyid Burhaneddin’in
ardından, Mevlana’nın 1244 yılında
Konya’da Şems-i Tebrizi ile buluşmasından ölünceye kadarki dönemdir.
Konya’da Şems-i Tebrizi ile buluşmasından ölünceye kadarki dönemdir.
Mevlananın
hayatı,düşünceleri ve eserleri hakkında tüm dünyada binlerce eser yazılmıştır.
UNESCO, Mevlana’yı iki kez “Dünya
Mevlana Yılı Olarak” ilan etmiştir. İlk kez
Mevlana’nın 700. Vuslat yıl dönümü için, 1973 Dünya Mevlana Yılı olarak kutlanmıştı. İkinci
kez 800. doğum yıl dönümü nedeniyle 2007’yi Dünya Mevlana ve Hoşgörü Yılı ilan
etmiştir.
Mevlana’nın 700. Vuslat yıl dönümü için, 1973 Dünya Mevlana Yılı olarak kutlanmıştı. İkinci
kez 800. doğum yıl dönümü nedeniyle 2007’yi Dünya Mevlana ve Hoşgörü Yılı ilan
etmiştir.
Mevlananın eserleri:
Eserleri:
Mesnevi, Divan-ı Kebîr, Mecalis-i Seb’a, Mektubat, Fihi
Mafih
Mesnevi
Mevlana’nın Çelebi Hüsameddin’in isteği üzerine Farsça
yazdığı mesnevisidir. 25 bin
beyitten oluşan eserde Mevlana, tasavvufi düşüncelerini hikayelerden hareketle anlatmıştır.
beyitten oluşan eserde Mevlana, tasavvufi düşüncelerini hikayelerden hareketle anlatmıştır.
Divan-ı Kebîr
Mevlana’nın çeşitli konularda söylediği şiirlerin toplandığı
divandır. Eserin dili Farsçadır,
içinde az sayıda Arapça, Türkçe ve Rumca şiir de yer almaktadır.
içinde az sayıda Arapça, Türkçe ve Rumca şiir de yer almaktadır.
Mektubat
Başta Selçuklu hükümdarlarına ve devrin ileri gelenlerine
öğüt vermek, dini,ilmi ve ahlaki
konularda açıklayıcı bilgiler vermek için yazdığı 147 adet mektuptur.
konularda açıklayıcı bilgiler vermek için yazdığı 147 adet mektuptur.
Fihi Mafih
Mevlana’nın çeşitli meclislerde yaptığı sohbetlerin, oğlu
Sultan Veled tarafından toplanarak
meydana getirilmiştir.
meydana getirilmiştir.
Mecalis-i Seb’a
Yedi Meclis anlamına gelen eser, Mevlana’nın yedi
sohbetinden oluşmuştur.
Mevlananın
yedi öğüdü
Cömertlik ve yardım etme konusunda akarsu gibi ol
Şefkat ve merhamette güneş gibi ol
Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol
Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol
Tevazu ve alçak gönüllükte toprak gibi ol
Hoşgörülülükte deniz gibi ol
Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol
Hz. Mevlânâ’nın Vasiyeti:
Size, gizlide ve açıkta Allah’tan korkmayı, az
yemeyi, az uyumayı, az konuşmayı, isyan ve
günahları terk etmeyi, oruç tutmayı, namaza devam etmeyi, sürekli olarak şehveti terk
etmeyi, bütün yaratıklardan gelen cefaya tahammüllü olmayı, aptal ve cahillerle
oturmamayı,
güzel davranışlı ve olgun kişilerle birlikte bulunmayı vasiyet ediyorum. İnsanların en
hayırlısı, insanlara yararı olandır. Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır olanıdır
günahları terk etmeyi, oruç tutmayı, namaza devam etmeyi, sürekli olarak şehveti terk
etmeyi, bütün yaratıklardan gelen cefaya tahammüllü olmayı, aptal ve cahillerle
oturmamayı,
güzel davranışlı ve olgun kişilerle birlikte bulunmayı vasiyet ediyorum. İnsanların en
hayırlısı, insanlara yararı olandır. Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır olanıdır
Mevlana’dan seçme güzel ve
anlamlı sözler:
Ne olursan ol, yine gel.
Gönül sevgiyi
bulmuşsa kuru dal bile çiçek açar.
Sen Allah’a güven.
Hiç beklemediğin anda çiçek açar umutlar.
Ey dost! Derdin ne
olursa olsun umudun her zaman Allah olsun.
Aynı dili konuşanlar
değil, aynı duyguları paylaşanlar anlaşabilir.
İmtihan içinde
imtihan vardır. Derlen toparlan da ufak bir imtihana satma kendini.
Kalbi ve sözü bir
olmayan kimsenin yüz dili bile olsa, o yine dilsiz sayılır.
Dilini terbiye
etmeden önce yüreğini terbiye et; çünkü söz yürekten gelir, dilden çıkar.
Ne kadar bilirsen
bil, söylediklerin karşındakilerin anlayabileceği kadardır.
Nasibinde varsa alırsın karıncadan bile ders.
Nasibinde yoksa bütün cihan önüne serilse sana ters.
Kaliteli insan işiyle, boş insan kişiyle uğraşır.
İnsanların en hayırlısı, insanlara yararı olandır.
Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır olanıdır.
Sözün en hayırlısı, az ve anlaşılır olanıdır.
İnsanları iyi tanıyın, her insani fena bilip
kötülemeyin, her insanı da iyi bilip övmeyin.
Kendini noksan gören kişi, olgunlaşmaya on atla koşar.
Kendini olgun sanan ise Allah’a bu zannı sebebiyle ulaşamaz.
Bir şeyden kaçacaksan yılandan, akrepten, aslandan,
kaplandan kaçma da, bedenden
kaynağını alan nefsani isteklerden, heveslerden kaç! Çünkü başımıza gelen bütün belalar,
çektiğimiz bütün zahmetler, meşakkatler boş ve olmayacak heveslerden meydana gelir.
kaynağını alan nefsani isteklerden, heveslerden kaç! Çünkü başımıza gelen bütün belalar,
çektiğimiz bütün zahmetler, meşakkatler boş ve olmayacak heveslerden meydana gelir.
Kapı açılır, sen
yeter ki vurmayı bil! Ne zaman? Bilemem! Yeter ki o kapıda durmayı bil!
Tut ki Ali’den sana
miras kaldı Zülfikar. Sende Ali’nin yüreği yoksa Zülfikar neye yarar?
Gözyaşının bile
görevi varmış. Ardından gelecek gülümseme için temizlik yaparmış.
Kötülük yaptın mı
kork! Çünkü o bir tohumdur. Allah yeşertir, karşına çıkarır.
İnsan her şeyi
göremez; sevdiğin şeyler, seni kör ve sağır eder.
Yapraksız kaldın diye
gövdeni kestirme. Zira bu işin baharı var.
Susmak, mana
eksikliğinden değil. Belki mana derinliğindendir.
Kitaplardan önce,
kendimizi okumaya çalışalım.
Bir kimsede kibir
varsa, söz söylediği zaman soğan gibi kokar.
Sabır önceleri
zehirdir. Huy edinirsen bal olur!
Cahil kişi gülün
güzelliğini görmez, gider dikenine takılır.
Bilmez misin ki cevap
vermemek de cevaptır.
Kimde bir güzellik
varsa bilsin ki ödünçtür.
Dua kapı çalmaktır.
Gerisine karışmak haddi aşmaktır.
Ayıpsız dost arayan, dostsuz kalır.
Testide ne varsa dışına o sızar
Çoban uyudu mu kurt emin olur.
Dediler ki: gözden ırak olan gönülden de ırak olur.
Dedim ki: gönle giren gözden ırak olsa ne olur.
Kalp denizdir, dil de kıyı. Deniz de ne varsa kıyıya o
vurur.
Köpeklerin kardeşliği, aralarına kemik atana kadardır.
Doğruların yemin etmeye ihtiyacı yoktur.
Akıl bir kuzu, nefis bir kurt, iman ise çobandır. İman
kuvvetli olmazsa, nefis aklı yer.
Muhabbet ve merhamet, insanlığın; hiddet ve şehvet de
hayvanların sıfatlarıdır.
Küsmek
ve darılmak için bahaneler aramak yerine, sevmek ve sevilmek için çareler
arayın.
Gel de birbirimizin kadrini bilelim. Çünkü ansızın
ayrılacağız birbirimizden.
Kimle gezdiğinize, kimle arkadaşlık ettiğinize dikkat
edin. Çünkü bülbül güle, karga çöplüğe götürür.
Aklım
her gün tövbe eder. Nefsim her an tövbemi bozar. Arada kalmış biçareyim. İyi ki
senin kapın var.
Misafirsin
bu hanede ey gönül, umduğunla değil bulduğunla gül, hane sahibi ne derse o
olur, ne kimseye sitem eyle, ne üzül.
Şarap
küpü nereye konursa konsun şaraptır. Gül mezbelelikte bitmekle kötü olmaz,
şarap altın tasa konmakla helal olmaz.
Ay
doğmuyorsa yüzüne, güneş vurmuyorsa pencerene, kabahati ne güneşte ne de ay da
ara! Gözlerindeki perdeyi arala!
Bazen halimize
Melekler imrenir. Bazen de halimizden Şeytan bile iğrenir.
Mevlana’nın yüzlerce
söz ve menkıbeleri mevcuttur.
Bu güzel ve anlamlı ders verici sözleriyle bize ışık olan Hz. Mevlana’yı vefatının 746.yılında
minnet ve rahmetle anıyoruz.
Allah ondan razı olsun.
Bu güzel ve anlamlı ders verici sözleriyle bize ışık olan Hz. Mevlana’yı vefatının 746.yılında
minnet ve rahmetle anıyoruz.
Allah ondan razı olsun.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder